Γράφοντας αναζητεί ερείσματα γραφής...

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΤΑΣΟΣ ΓΟΥΔΕΛΗΣ, Το ωραίο ατύχημα, εκδόσεις Κέδρος, σελ. 220

Η ιδιοτυπία του διηγηματογράφου Τάσου Γουδέλη οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στον διπλό ρόλο που διαδραματίζει η γλώσσα στις ιστορίες του, αφενός υποδυόμενη το υπάκουο στους κανόνες του συντακτικού και της γραμματικής μέσο της αφήγησης και αφετέρου στρεβλώνοντας  το νόημα ή συμβάλλοντας στη διάχυσή του,  παρά το γεγονός ότι τις περισσότερες φορές ο εναυσματικός βιωματικός-θεματικός πυρήνας παραμένει  απρόσβλητος.  Μπορεί πειθήνια να τίθεται στη διάθεση του αφηγητή, επίβουλα προσφέροντάς του τις πλέον εύκαμπτες, ενίοτε σαγηνευτικά  παραπλανητικές, περισπαστικές εκδοχές της, δεν παύει ωστόσο να επιδεικνύει με ναρκισσιστική νωχέλεια και την ικανότητά της να διατηρεί τη νοηματική της αυτάρκεια και ταυτόχρονα να ιστορεί ή να υπαινίσσεται, σχεδόν ανταγωνιστικά, τις περιπέτειές της στην τύρβη της καθημερινότητας και στους σκοτεινούς διαδρόμους του ονείρου και του υποσυνείδητου.

Πρόκειται για μία γλώσσα πρόσφορη για τη συστηματικά -και με την επιστράτευση μεθόδων του μαγικού ρεαλισμού- επιδιωκόμενη από τον αφηγητή απόδοση μετέωρων καταστάσεων, καθώς και για τη σύλληψη και ακινητοποίηση παράδοξων και φευγαλέων, στην πλειονότητά τους, εκδοχών της πραγματικότητας. Πρόσφορη, ακόμα, για τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας, στα στρώματα της οποίας μεγιστοποιείται το ενδεχόμενο της υποβολής, το παράδοξο γίνεται οικείο και, κυρίως, λύνονται ή εξευμενίζονται οι «κόμποι» της τρέχουσας –παλιάς ή νεωτερικής- αφηγηματικής λογικής, αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο για προφανείς αλλά και για αδιόρατους συνειρμούς· για συνειρμούς που είναι απόρροια μιας αδιατάρακτης σύζευξης -συνειδητής ή ασυνειδητοποίητης αδιάφορο- πραγματικών και αναγνωστικών βιωμάτων που, σε τελευταία ανάλυση, δεν διαφέρουν, αφού τα πρώτα μοιάζει να είναι διαπερασμένα από μνήμες αναγνωστικές και τα δεύτερα δρουν εμπλουτισμένα από ατομικές και συλλογικές μνήμες του αφηγητή.

Οι 22 «ιστορίες» του βιβλίου συντίθενται και οργανώνονται λεκτικά κατά τη διάρκεια της γραφής τους και καθ’ υπαγόρευσιν της γλώσσας, η οποία αφηγείται και, συγχρόνως, καταθέτει την αγωνία της να ανταποκριθεί στις αφηγηματικές προθέσεις του αφηγητή· πράγμα ιδιαιτέρως περίπλοκο -παρά την επικρατούσα επιφανειακή αταραξία-, αν σκεφτεί κανείς ότι, συχνά, τα κεντρικά πρόσωπα των ιστοριών του Γουδέλη είναι ο «άλλος» που γίνεται αφηγούμενος ο ίδιος ο αφηγητής. Πρόσωπα, σε τελευταία ανάλυση, πλασμένα από υλικά παλιών και νέων «παλίμψηστων» αφηγήσεων. Προσεγγισμένα έτσι, που να δημιουργείται στον αναγνώστη η ψευδαίσθηση ενός ακένωτου βάθους, ενώ στην πραγματικότητα δεν φωτίζονται παρά μόνο κάτι φευγαλέες και, με την επισφάλεια του ονείρου, επιφανειακές εκφάνσεις σκέψεων και αισθημάτων τους.

Όπως έχει αποδείξει στην εικοσιπεντάχρονη συγγραφική του παρουσία, ο Τάσος Γουδέλης είναι λάτρης της σκιάς και του φευγαλέου· σχεδόν απεχθάνεται τη συγκεκριμενοποίηση του όποιου υλικού τον κινητοποιεί αφηγηματικά. Το συγκεκριμένο είναι κάτι που τον φοβίζει, καθώς μόνο μέσα και χάρη στο «μετέωρο» μπορεί και κινείται με σχετική ασφάλεια στο πεδίο της αφήγησης. Μοιάζει να αισθάνεται, να φοβάται μάλλον, ότι ακολουθώντας την ευθεία οδό θα βρεθεί αντιμέτωπος με τη φθορά της πραγματικότητας, οπότε προτιμά να κινηθεί και να δράσει αφηγηματικά «μέσα στο αδιάσειστο της φαντασίας». Εκεί που τα πρόσωπα, τα πράγματα και οι καταστάσεις περιβάλλονται από την αχλή απροσδιόριστων ψιθύρων ή μιας ομιλούσας σιωπής, απροσπέλαστης και ακατανόητης από τους ανυποψίαστους, τους συνηθισμένους στην ευθεία αναγνωστική πορεία, από αυτούς που προτάσσουν την κατανόηση της αναγνωστικής ηδονής. Και πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, όταν έχουμε να κάνουμε με ένα συγγραφέα μονίμως -αλλά με σύνεση τηρώντας τους κανόνες του λογοτεχνικού παιχνιδιού- πειραματιζόμενο –με έναν συγγραφέα που ακόμη και γράφοντας αναζητεί ερείσματα γραφής.

Ο Κώστας Γ. Παπαγεωργίου  είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας